เรื่องของความคิดหรือการคิดเป็นหรือคิดดี มีความสำคัญในการบริหารมาก ไม่ว่าจะเป็นผู้ปฏิบัติงานหรือผู้บริหารต่างล้วนต้องใช้ความคิดในการทำงานให้ลุล่วงสำเร็จทั้งสิ้น ในการทำงานต่างๆ เรามักจะพบเจอคำพูดที่ว่าคิดไม่เป็น คิดไม่เป็นระบบ บ้างก็อาจจะพูดกันไปว่าคิดไม่เป็นสับปะรด ซึ่งทำให้ผู้ปฏิบัติงานหรือคนทำงานทั้งหลายต่างก็พยายามฝึกการคิดอย่างเป็นเหตุเป็นผล นำไปสู่ระบบการคิดรูปแบบหนึ่งที่ชาวตะวันตกคิดขึ้นมาแล้วตั้งชื่อให้ว่า การคิดเชิงระบบ( Systems Thinking) Peter M. Senge เชื่อว่า ความคิดเชิงระบบคือ วินัยที่เป็นเสาหลักสำคัญขององค์กรแห่งการเรียนรู้ มุ่งเน้นในการมองภาพรวม มองให้เห็นความสัมพันธ์ของสิ่งต่าง ๆ แทนที่จะมองแต่สิ่งใดสิ่งหนึ่ง มองให้เห็นกระบวนการเปลี่ยนแปลงแทนที่จะมองเฉพาะจุด
ซึ่งในเรื่องของความคิดนั้น พระราชปฏิภาณโกศล (จินฺตามโย) วัดราชบพิธสถิตมหาสีมาราม ได้กรุณาวินิจฉัยคติธรรมของหลวงพ่อเกษมไว้ดังนี้
การเห็นเป็นเหตุแห่งการคิด หมายถึง เมื่อเห็นเป็นเหตุให้เกิดการปรุงแต่ง พึงสำรวมตา
การคิดเป็นเหตุแห่งการเห็น หมายถึงการพิจารณาด้วยความละเอียดถี่ถ้วนรอบคอบ ทำให้เกิดปัญญาเห็นแจ้ง
ถ้าคิดดี ก็เป็นทางเย็น หมายถึง เมื่อคิดดีย่อมเป็นบุญ พึงทำให้มาก
หากคิดไม่เป็นก็เย็นสบาย หมายถึง ถ้าไม่คิดปรุงแต่ง ก็เย็นเป็นนิพพาน
เมื่อพิจารณาแล้วจะพบว่าหากเราผสมผสานทั้งหลักการทางตะวันตกและแนวทางธรรมะของทางตะวันออกเข้าด้วยกันและนำมาใช้ในการทำงานและชีวิตประจำวัน ย่อมทำให้เราทำงานสำเร็จได้ด้วยปัญญา ดำเนินชีวิตอย่างถูกต้องและมีความสุข
นพ. ปิยพงศ์ อุ่นปัญโญ พชม. 24 พยาธิแพทย์ รพ.ลำปาง
ติดตามบทความอื่นๆ ได้ที่ https://w2.med.cmu.ac.th/suandok-variety/